Een grootschalige studie heeft opnieuw aanwijzingen ontdekt voor mogelijk genetische oorzaken van RLS. De resultaten kunnen bijdragen aan het inschatten van het risico op het krijgen van RLS (afhankelijk van onder andere leeftijd, geslacht en genetische risicofactoren), en aan het ontwikkelen van nieuwe manieren om RLS te behandelen.
Eerdere studies
Eerdere studies hadden 22 “genen” (stukjes DNA) gevonden die verband houden met een verhoogd risico op het ontwikkelen van RLS, de genetische risicofactoren voor RLS. De verbanden waren echter te zwak om biomarkers (zoals genetische handtekeningen of stofjes in het bloed) te vinden die gebruikt kunnen worden om RLS objectief te diagnosticeren.
De nieuwe studie: opzet en resultaten
Voor deze studie heeft een team van meer dan 70 onderzoekers uit 14 landen (12 uit Europa, Amerika en Canada) onder leiding van onderzoekers uit Duitsland en het Verenigd Koninkrijk het DNA van meer dan 100.000 mensen met RLS vergeleken met dat van meer dan 1,5 miljoen gezonde mensen (controles), om te zoeken naar genetische verschillen. Het team identificeerde 161 genetische risicofactoren, waarvan drie op het X-chromosoom, bestaande uit 193 afwijkende basenparen op het DNA (puntmutaties).
Erfelijkheid en geslachtsverschillen
De overerfbaarheid van deze genetische puntmutaties was gemiddeld 20%, maar verschilde sterk tussen vrouwen (32%) en mannen (13%). De onderzoekers vonden echter geen duidelijke genetische verschillen tussen mannen en vrouwen, ondanks dat al langer bekend is dat RLS bij vrouwen twee keer zo vaak voorkomt als bij mannen. Met behulp van een simulatiestudie bleek dat omgevingsfactoren, specifiek voor vrouwen de reden is voor dit verschil. Wat die omgevingsfactoren zijn, is (nog) niet bekend. Een mogelijke kandidaat, waarvan we al weten dat die bijdraagt aan RLS, is bijvoorbeeld de zwangerschap.
Betekenis van de genetische risicofactoren
Bijna alle gevonden genetische risicofactoren blijken te maken te hebben met de ontwikkeling van zenuwcellen, celstructuren en processen voor het doorgeven van informatie tussen de zenuwcellen. Dit duidt op een verstoorde ontwikkeling van het zenuwstelsel en past bij de complexe verschijningsvorm van RLS, die bestaat uit zowel zintuigelijke als bewegingssymptomen, gecombineerd met een dag-nacht patroon. De meeste van de gevonden genetische risicofactoren zijn actief tijdens de ontwikkeling van de foetus. Dus al in de baarmoeder ontstaan veranderingen in de hersenen en het zenuwstelsel die bijdragen aan de kans op RLS in het latere leven.
Interessant is overigens dat er in de studie, afgezien van een genetische risicofactor voor ferroportine (een stofje dat ijzer de cel uit transporteert), geen duidelijke verbanden zijn gevonden tussen genetische risicofactoren voor RLS en het ijzermetabolisme.
Nieuwe behandelingsmogelijkheden
De studie geeft ook aanknopingspunten voor mogelijke nieuwe behandelingen van RLS. Enkele van de gevonden genetische risicofactoren blijken aangrijpingspunten voor al bekende medicijnen. Twee van deze betreffen glutamaatreceptoren, en geeft aanleiding tot het nader onderzoeken van de werkzaamheid van anti-epilepsie medicijnen voor RLS (niet alleen gabapentine en pregabaline, maar ook de nog beperkt onderzochte perampanel en lamotrigine). Er werden ook mogelijke aangrijpingspunten voor nieuw te ontwikkelen medicijnen gevonden, zoals een receptor voor een specifieke neuropeptide (chemische signaalstof in de hersenen) die te maken heeft met het reguleren van pijn en angst-gerelateerd gedrag.
Kortom, dit is een grote en veelomvattende studie over RLS. De resultaten laten zien dat RLS een (complexe) genetische basis heeft. De studie biedt ook allerlei aanknopingspunten voor verder onderzoek, met name voor de behandeling en in de heel erg verre toekomst misschien ook het voorkomen van RLS.
—
Dit is een samenvatting van de studie: Genome-wide meta-analyses of restless legs syndrome yield insights into genetic architecture, disease biology and risk prediction, gepubliceerd in Nature Genetics. De volledige studie is hier te vinden: https://doi.org/10.1038/s41588-024-01763-1
We beseffen, dit is heel complexe materie! Natuurlijk biedt Wikipedia uitkomst, wanneer u bepaalde begrippen niet kent of kan duiden. Wij wijzen u ook op de handige website www.allesoverdna.nl waar alle begrippen o.i. in begrijpelijk Nederlands worden uitgelegd.
Stichting Restless Legs ondersteunt patiënten met RLS
Dit doen wij door jou en je medepatiënten informatie en advies te bieden over het syndroom.
We kunnen elkaars steun goed gebruiken. Door lid te worden ontvang je ons kwartaalblad De Nachtwacht, heb je de mogelijkheid om deel te nemen aan onze digitale Lotgenotentafels, blijf je op de hoogte van ontwikkelingen in het RLS-onderzoek en nodigen we je uit voor onze overige activiteiten.
Word nu lid voor €25,- per jaar!
Voor leden en donateurs. Door leden en donateurs.